بول ديراك

پول دیراک ، ژدایکبوویە ٨ی هەیڤا هەشت سالا ١٩٠٢، ل بریستول وەلاتێ ئینگلتەرا ، کەسایەتیەکا سەرەکی یە د پێشڤەچوونا فیزیایا تیوری . رێبەرییا وی یا کویر د میکانیکا کوانتەمێ و دینامیکا کارەبا کوانتەمێ بشێوەکێ کۆ ناهێتە ژێبرن کاریگەری کرییە لسەر دیمەنێ زانستی .

چوونا دیراکی بۆ ناڤ جیهانا فیزیایا تیوری کێمتری شۆرەشەکێ نەبوو ، کۆ وی رێک ڤەکرییە بۆ سەردەمەکێ نوی ژ تێگەهشتنێ د جیهانا میکروسکۆپی یا تەنۆلکان و هێزان . ل خێزانەکا ئەکادیمییا پەروەردەکری ، حەز و ئارەزوویا دیراکی بۆ بیرکاری یێ گەشەسەندکر . گەشتا وی یا پەروەردێ ئەو ژ زانکۆیا بریستول برییە بۆ هولێن پیرۆز یێن کولیژا سانت جون ل زانکۆیا کامبریج ، کۆ دویڤچوونا وی یا ئەکادیمی یا دەستپێکێ گەهشتییە لوتکێ ل بن ڕێبەرییا رالف فاولەر .

سالا ١٩٢٥ دەستپێکا بەشداریێن دیراکی یێن بلیمەت نیشاندا بۆ فیزیایا تیوری ب کارێ وی یێ پێشەنگ د میکانیکا کوانتەمێ . دەستکەفتیێ وی یێ ژ هەمییا نافودەنگتر هاوکێشا دیراکییە ، کۆ ل سالا ١٩٢٨ دیاربوویە . ئەڤ هاوکێشا پێشەنگ میکانیکا کوانتەمێ ئێکگرتییە دگەل ڕێژەییا تایبەت و ئاماژە ب ڤەدیتنا دژە ماددەی داییە ، دانانا بەرێ بناغێ بۆ پێشڤەچوونا تیورا بوارێ کوانتەمێ .

لدەمێ کۆ کارێ دیراکی ب کویر نەچوویە بشێوەکێ راستەوخۆ د ڤەدیتنا ئەسمانی دا ، لێ ڤەکۆلینێن وی ، تایبەتی میکانیکا کوانتەمێ ، گرنگبوون بۆ شرۆڤەکرنا کارلێکێن نهێنیێن تەنولکان ، کۆ بەشەکێ سەرەکییە ژ زانستێن ئەسمانی . دانپێدان ب زیرەکییا دیراکی یا هزری هاتییە کرن ب چەندین خەلاتێن مەزن ، ژهەمییا گرنگتر خەلاتێ نوبل د فیزیایێ دا سالا ١٩٣٣ ، کۆ دابەشکرییە دگەل ئێروین شرودینگر ژبەر تیوریێن وان یێن گوهورینەر یێ پێکئینانا ئەتومێ . دانپێدان ب بەشداریێن وی ژی هاتییە کرن ب مەدالییا کوپلی و میدالییا ماکس پلانک .

دیراک ، کۆ یێ بەرنیاس بوو ب سروشتێ خۆ یێ بێدەنگ ، مەزنەک بوو د جیهانا لێگەریانا هزری . ژیانا وی یا کەسی گوهورینەکا گرنگ دیتییە لدەمێ هەڤژینی پێکئینایی دگەل مارگێت ڤێگنەر و چوویە ویلایەتێن ئێکگرتی دناڤ ئاستەنگێن جەنگێ جیهانیێ دووی . دەنگڤەدانا بەشداریێن دیراکی بۆ فیزیایا تیوری دەنگڤەدەت دناڤ تۆمارێن زانستان دا ل چەرخێ بیستێ . هاوکێشێن وی دمینن وەکی منارەکێ ، هاندانا لێگەریانا مە بۆ ڤەدیتنا نهێنیێن سەرەکیێن گەردوونی . میراتێ وی بەردەوامە بۆ ئیلهام و پێکئینانا تەڤنا فیزیایا سەردەم ، پشتراستکرنا جهێ وی دناڤ ستێرێن هزرا زانستی .